Zuchtend zet ik de nieuwsberichten uit. Wat te denken van een Amerikaanse president die opruiende meningen de ether instuurt, koren op de molen van zijn vriend Elon Musk die aan elk bericht verdient? Een ongekende werkelijkheid.
In een podcast hoor ik twee historici vertellen over hun onderzoek naar het ontstaan van de Europese waarden ‘vrijheid, solidariteit en democratie’. Waarden die op de tocht lijken te staan door de zich snel ontwikkelende informatie-industrie, die maakt dat burgers hun politici niet meer belonen voor gerealiseerd beleid, maar vooral voor hoe ze scoren in de media.
De historici vertellen over de snelle ontwikkelingen in de jaren dertig van de vorige eeuw, toen de mechanisatie en massaproductie de verhoudingen in de samenleving veranderden en nieuwe ideologieën als communisme en nazisme opkwamen. In kringen van kerkleiders ontstond verzet en kwam het idee op dat er een overkoepelende samenwerking moest komen. In 1938 werd een voorversie van de wereldraad van kerken opgericht. Zij verzetten zich tegen totalitaire ideologieën en ook tegen ongebreideld kapitalisme en kwamen op voor het recht op een eigen geweten en de waarde van verbinding voor een samenleving.
Je zou denken dat de tweede wereldoorlog alle denken over een andere toekomst de bodem ingeslagen had. Toch kwamen twee maanden na de oorlog de delegaties weer bij elkaar. De Duitse delegatie had het idee dat er iets moest gebeuren. Ze verklaarden toen ‘wij Duitsers hebben onvoorstelbaar kwaad berokkend in deze oorlog en belijden onze schuld’. Ongelofelijk!
Terugkijkend concluderen de onderzoekers dat de internationale verbinding die in kerkelijke sfeer was ontstaan, de ongelofelijk snelle verzoening in Europa na de tweede Wereldoorlog mogelijk gemaakt heeft. Politici als Kohnstamm en Adenauer (beiden uit katholieke huize) bouwden met anderen aan de Europese Unie met een nieuwe vorm van sociaal kapitalisme. Een unie die stond voor de waarden vrijheid én solidariteit én democratie.
Luisterend naar de podcast kreeg ik weer hoop. De wereldorde waarin ik zo lang in vrede mocht leven verandert. Maar mensen zijn ook in staat om snel positieve stappen te zetten. Ik zal zoals mijn kinderen me al langer aanraden vaker de nieuwsberichten uitzetten en meer podcasts met achtergronden luisteren. Zoals steeds meer mensen om me heen zal ik ook andere social media gaan gebruiken. Ondanks de mediagiganten vinden we wel een manier om een samenleving van vrijheid en verbinding vorm te geven!