Afgelopen week was ik bij een bijeenkomst van de Groene Voortrekkers, mensen actief op het gebied van duurzaamheid en inspiratie of geloof. Sommigen zijn al vijfendertig jaar bezig, zij vormden lange tijd een kleine voorhoede. Anderen zijn actief bij groeiende organisaties als Groene kerken, Arocha, God-in-de- supermarkt, Tearfund tot aan de jonge mensen van Micha Nederland, Christian Climate Action, Jonge Gelovigen en vele anderen. Het was erg leuk om uit te wisselen, samenwerking te vinden en vooral elkaar te inspireren. Ik vind het bijzonder dat we in korte tijd uitgegroeid zijn tot een veelkleurige beweging waar velen in betrokken zijn, wellicht ook van jullie.
In beweging
Duurzaamheid houdt ons bezig en terecht. Vele jonge mensen werken nu en straks aan de energietransitie, CO2-reductie, klimaatadaptatie, etc. De vergroening van bedrijven, overheden en bij burgers begint in elkaar te grijpen. Dat geeft me de hoop dat we onze enorme impact op de natuurlijke hulpbronnen van de aarde kunnen bijsturen.
Wel laat
We zijn wel laat wakker geworden hier in Nederland, ook als gelovigen. De paus gaf in 2015 een impuls met zijn encycliek Laudato si’ waarin hij mensen oproept zich ecologisch te bekeren. Dat gaf een impuls, heel bijzonder. Ook mij kostte het jaren om me te realiseren dat werken aan het milieu niet iets is dat erbij komt of een goed doel waar je je voor inzet. Tijdens wandelingen praatte ik met mijn man en kinderen die milieuwetenschappen studeerden, daarnaast was ik vanuit de mystiek bezig met scheppingsbewustwording. Daarbij kwam de informatie in de media die op gang kwam en zo begon het te schuiven in mijn denken. Het feit dat ik mag leven op deze mooie planeet is nu basis van mijn leven en geloven. Misschien herken je dit proces wel bij jezelf.
Beweging in denken
Het is ook een enorme verschuiving om bijvoorbeeld niet langer te denken dat de wereld draait om de mens, maar dat we onderdeel zijn van alles wat leeft. Bij de filosoof Latour las ik over ons mechanische wereldbeeld versterkt door het kapitalisme, waardoor we een rivier bijvoorbeeld niet langer zagen als een indrukwekkend ecosysteem met stromingen en leefgemeenschappen van planten en dieren. Rivieren werden, zoals ik in Rotterdam kon zien, vervoersaders het liefst gekanaliseerd zodat het vervoer zo snel mogelijk kon gaan.
Latour nodigt uit om de natuur niet langer als object of als ‘ding’ te zien, maar als een geheel van leven. Ook een berg bestaat uit duizenden moleculen, schimmels etc. die met elkaar verweven zijn. In de SAMENtuin hier in Maarssen proberen we bijvoorbeeld mee te werken met de natuur, met planten die passen in het veenweidegebied, door zelf zaad te oogsten en het jaar erop te planten en blij te zijn met alle wormen die voor lucht in de grond zorgen.
Beweging in doen
Van beweging in denken ben ik intussen beland in beweging van doen. Ook daar maken we enorme veranderingen mee. Werden bermen en bossen een aantal decennia strak gehouden, nu krijgt natuurlijke begroeiing meer de ruimte. A Rocha nodigt mensen uit om meer verbinding te zoeken met de natuur dichtbij. Tijdens retraites is het heerlijk om in de prachtige uiterwaarde aan de overkant te wandelen. Soms was het een feest van licht en groen en dat zo dichtbij.
Groen doen bestaat ook uit klimaatgerechtigheid, of je leven aanpassen op vele niveaus zoals de manier waarop we ons geld beleggen en gebruiken. Micha-Nederland bijvoorbeeld nodigt mensen uit om vanuit je inspiratie in beweging te komen en concreet te gaan doen.
Inspiratie
Aan het eind van de bijeenkomst merkte iemand op; ‘Er zijn veel initiatieven in groen denken en in groen doen. Erg mooi. Ik zie dat we ook behoefte hebben aan inspiratie, die ons in beweging zet.’ Ik denk terugkijkend dat die inspiratie door alle projecten heenloopt, zoals ik proefde in de passie van de mensen die bijeen waren. Zoals in de Keltische knoop uitgedrukt wordt: de energie of levenskracht loopt door alle leven heen en daar is God of het Licht aanwezig.
In ‘Verduurzamen met Franciscus’ grijp ik terug op Franciscus, die inspireert door zijn vrolijke en eenvoudige leefstijl. In zijn tijd voelden mensen zich vanzelf onderdeel van de soms bedreigende natuur. Hij liet met zijn broeders en zusters zien dat het anders kan. Van geestelijke zorg voor alle mensen van arm tot rijk, tot aan de kruidentuin en moestuin voor de ziekenboeg en in onze eeuw natuurherstelprojecten en de franciscaanse vredeswacht. Ze laten een aanstekelijk voorbeeld zien van leven in verbondenheid met alles wat leeft.
Het boek helpt je om inspiratie op te doen, belangrijk voor personen maar ook voor organisaties en bedrijven. Dan verduurzaam je niet alleen omdat de grondstoffen dreigen op te raken. Maar je start bij jouw innerlijke ruimte, bij wat voor jou belangrijk is en je leven zin geeft. Het is wezenlijk om je onderdeel te voelen van alles wat leeft. Dat maakt, zo lees ik ook bij alle happinessgoeroe’s, gelukkiger dan een wereld waarin alles om jou en wat je kunt consumeren draait, hoe fijn wellicht ook.
Afgelopen week had ik een duurzame kookworkshop. We kookten met left-overs van lokale ondernemers. We bakten croutons van oud brood en maakten soep van courgettes. We gebruikten kruiden en groenten uit de eigen tuin zoals brandneteltopjes waar we quiche van maakten. En we aten een lekker toetje met biologische kwark, gekregen limoncello (niet alcoholisch) en daarop gele eetbare blaadjes van koolzaad. Eenvoudig, vrolijk en ook heerlijk om zo samen te koken en eten.
Is dat wel reëel?
Nu zeg je misschien: ‘Het klinkt nogal idealistisch, is dat wel reëel? Dan denk ik nog even terug aan wat een gesprekspartner op de bijeenkomst me vertelde. Hij zei: ’Toen ik jong was overwoog ik civiele techniek te gaan studeren, waar we in Nederland goed in zijn. Een familielid zei me: ‘Die ingenieurs zijn keien in viaducten tunnels en bruggen aanleggen. Maar als ze vrij zijn weten ze niet hoe hard ze de bebouwde wereld uit moeten fietsen om te genieten van wat er over is van de natuur. Ga liever milieukunde studeren’. Zo denk ik dat we nu toe zijn aan het ontwikkelen van die andere kant: beter samenleven met de ons omringende natuur. Fijn dat we nu in beweging komen en fijn als jij of u ook beweegt al is het maar door wat tegels uit je tuin te halen of een plantenbak op je balkon en er groen in te planten.
Corinne Groenendijk
Wil je je onderdompelen in deze vrolijke en groene leefstijl? Doe mee met de groene pinksterretraite, er zijn nog enkele plekken vrij.
Ik denk dat we nu toe zijn aan het ontwikkelen van die andere kant: beter samenleven met de ons omringende natuur.
‘Niet wij zorgen voor de aarde, de aarde zorgt nog altijd voor ons.’ Trees van Montfoort
